Autyzm

autor: Iza

Autyzm to zaburzenie rozwoju, w którym występują nieprawidłowości w obrębie trzech obszarów (Volkmar i in., 2005): interakcji społecznych, komunikacji, zachowania i zainteresowań (sztywne, stereotypowe wzorce aktywności). Nieprawidłowości muszą wystąpić przynajmniej w jednym z obszarów triady przed ukończeniem przez dziecko 36 miesiąca życia (APA, 1994; WHO, 1992).
Zaburzenia interakcji społecznych dotyczą m.in. niedostatecznego wykorzystywania kontaktu wzrokowego, wyrazu twarzy, postawy ciała i gestów do odpowiedniego regulowania interakcji społecznych oraz niedostatecznego (adekwatnie do wieku umysłowego i pomimo licznych okazji) rozwoju związków rówieśniczych, obejmujących wzajemne współdzielenie zainteresowań, aktywności i emocji. Ponadto zaburzenia te obejmują brak odwzajemniania społeczno-emocjonalnego, przejawiający się upośledzeniem lub odmiennością reagowania na emocje innych osób lub brak modulowania zachowania odpowiednio do społecznego kontekstu albo słabą integracją zachowań społecznych, emocjonalnych i komunikacyjnych, oraz brak spontanicznej potrzeby dzielenia z innymi osobami radości, zainteresowań lub osiągnięć (np. brak pokazywania, przynoszenia lub wskazywania innym ludziom przedmiotów osobistego zainteresowania). Zaburzenia na etapie wczesnego rozwoju społecznego obejmują także brak uśmiechu do opiekuna, zaburzenia synchronii emocjonalnej z opiekunem, brak lub opóźnione gaworzenie, brak naśladowania, tworzenia wspólnej uwagi, zabawy społecznej i zabawy na niby.
Zaburzenia komunikacji dotyczą m.in. rozumienia funkcji komunikacji, ekspresji i rozumienia komunikatów, komunikacji niewerbalnej (zaburzony kontakt wzrokowy, mimika i uboga gestykulacja deskryptywna, intrumentalna, emocjonalna i emfatyczna) i komunikacji werbalnej (występuje mutyzm, opóźnienie rozwoju, regres, echolalia, stereotypie językowe, odwracanie zaimków, dosłowność, inicjowanie i podtrzymywanie rozmowy, monologowanie.
Osoby autystyczne charakteryzują się także obecnością sztywnych, stereotypowych wzorców zachowań, zainteresowań i aktywności m.in. rytuały, schematy, przyzwyczajenia, talizmany, manieryzmy ruchowe, stereotypie, fascynacja ruchem wirowym, zabawa stereotypowa oraz agresja i autoagresja.
Szacuje się, że 70-75% osób z autyzmem jest niepełnosprawna intelektualnie (Pisula, 2002).
Jak dotąd sformułowano wiele psychologicznych teorii autyzmu, z których te najbardziej znane skupiają się głównie na zaburzeniach funkcji poznawczych osób z autyzmem. Teoria Umysłu mówi o wrodzonych, lokalizowanych m.in. w płatach czołowych, zaburzeniach tworzenia reprezentacji umysłowych odnoszących się do stanów umysłu i emocji innych ludzi (Pisula, 2002; Volkmar i in., 2005). Teoria Centralnej Koherencji mówi o zaburzeniach integracji informacji i odczytywania ich znaczenia z kontekstu (Pisula, 2002). Z kolei Teoria Deficytów Funkcji Wykonawczych dotyczy adekwatnych planów czynności w celu osiągnięcia celu, które objawiają się sztywnością zachowania, perseweracjami, koncentracją na detalach, trudnościami w przenoszeniu uwagi i wykorzystywaniu informacji zwrotnych oraz ignorowaniu informacji nieistotnej, impulsywności tudzież trudnościami w planowaniu i realizacji planu. (Pisula, 2002).
Jak dotąd autyzm uznawany był za stosunkowo rzadkie zaburzenie, występujące u ok. 1-2 na 1000 dzieci (Gillberg i Wing, 1999; Pisula, 2002). Jednak wraz ze zmianami definicji autyzmu (m.in. wprowadzenie pojęcia zaburzeń spektrum autystycznego [ang. autism spectrum dis orders, ASD] i autystycznego kontinuum) i kryteriów diagnostycznych, jak również wzrostem świadomości dot. zaburzenia wśród diagnostów wzrosła również liczba wykrywanych przypadków dzieci z zaburzeniami autystycznego spektrum do 1 na 150 dzieci (CDC, 2007).
W klasyfikacji ICD–10 zaburzenia autystycznego spektrum znajdują się w podgrupie całościowych zaburzeń rozwojowych (F84), grupy zaburzeń rozwoju psychicznego (WHO,1992):
F84.0 Autyzm dziecięcy
F84.1 Autyzm atypowy
F84.2 Zespół Retta
F84.3 Inne dziecięce zaburzenia dezintegracyjne
F84.4 Zaburzenie hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i ruchami stereotypowymi
F84.5 Zespół Aspergera
F84.8 Inne całościowe zaburzenia rozwojowe
F84.9 Całościowe zaburzenia rozwojowe, nieokreślone

Bibliografia:

APA (1994). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. (4th ed.). Washington, D.C.: American Psychiatric Association.
CDC (2007). Autism spectrum disorders - data & statistics. centers for disease control and prevention. http://www.cdc.gov/ncbddd/autism/data.html.
Gillberg, C. i Wing, L. (1999). Autism: not an extremely rare disorder. Acta Psychiatrica Scandinavica, 99, 399–406.
Pisula, E. (2002). Autyzm u dzieci, diagnoza, klasyfikacja, etiologia. Warszawa: PWN.
Volkmar, F. R., Paul, R., Klin, A., i Cohen, D. (2005). Handbook of Autism and Pervasive Developmental Disorders. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
WHO (1992). International classification of diseases: Diagnostic criteria for research (10thedition). Geneva, Switzerland: World Health Organization.